dr.sc. Svetlana Tomić, dr. med. spec. neurolog
16.10.2017.
Rizik od serotoninske toksičnosti kod istovremene upotrebe MAO-B inhibitora i antidepresiva minimalan je i sveden na izolirane prikaze slučaja te kliničari ne trebaju imati bojazni za upotrebu ove dvije grupe lijekova istovremeno.
Parkinsonova bolest je neurodegenerativna bolest tipa sinukleinopatije. Degeneracija dopaminergičkih neurona i intraneuralne nakupine Lewy tjelešaca i aksona glavno su neuropatološko obilježje Parkinsonove bolesti. Danas znamo da se patologija prostire puno šire od mezencefalona i supstancije nigre te kao posljedica dovodi do oštećenja i serotonergičkih i noradrenergičkih neurona (1). Kao posljedica toga, bolest je karakterizirana ne samo motoričkim, već i brojnim ne-motoričkim simptomima.
Depresija je česti ne-motorički simptom koji prati Parkinsonovu bolest i javlja se u 40 - 50% bolesnika (2). U određenom postotku bolesnika njezina pojava prethodi klasičnoj kliničkoj slici motoričkih simptoma i do 5 godina (3).
Mehanizam nastanka depresije u ovih bolesnika je vjerojatno uzrokovan poremećajem funkcije dopaminergičkog, serotonergičkog i noradrenergičkog sustava, čija je zajednička uloga u regulaciji poremećaja raspoloženja te sustavu nagrade (4).
Studije su pokazale da terapija depresije dovodi do poboljšanja motoričkih simptoma i kvalitete života bolesnika (5).
Prema smjernicama stručnog društva (Movement Disorders Society), pramipeksol je jedini dokazano učinkovit u liječenju depresije kod bolesnika s Parkinsonovom bolesti (6). Brojne studije govore o tome da su i triciklički antidepresivi (nortriptilin i desipramin), inhibitori ponovne pohrane serotonina (SSRI) i inhibitori ponovne pohrane serotonina i norepinefrina (SNRI), u odnosu na placebo, učinkoviti u terapiji depresivnog sindroma u bolesnika s Parkinsonovom bolesti (7-9).
U terapiji motoričkih simptoma Parkinsonove bolesti često se koriste i inhibitori monoaminooksidaze (MAO) B, radi čega se kliničari često nalaze pred velikom dilemom u paralelnom ordiniranju MAO B inhibitora i antidepresiva. Naime, u uputama za lijek za MAO (B) inhibitore stoje preporuke o izbjegavanju korištenja drugih MAO inhibitora i antidepresiva zbog povećanog rizika od serotoninskog sindroma (10). Brojna klinička istraživanja govore da to i nije tako.
Richard I. H. i suradnici napravili su istraživanje na 4568 bolesnika koji su u terapiji imali selegilin i antidepresive. Istraživanje je pokazalo da je tek 0,24% ispitanika imalo simptome mogućeg serotoninskog sindroma, a samo je 0,04% ispitanika doživjelo simptome koji se mogu smatrati ozbiljnima.
Zaključak istraživanja je bio da je istovremena upotreba MAO B inhibitora i antidepresiva poprilično sigurna jer se stvarni "serotoninski sindom" jako rijetko dešava (11).
U istraživanju na 12 zdravih osoba kojima su istovremeno davali rasagilin i escitalopram, Hilli i suradnici pokazali su da nije bilo pojava hiperekscitacije centralnog živčanog sustava, da se kombinacija lijekova dobro podnosila, a nuspojave su bile blago do umjerene i uglavnom vezane za SSRI (12).
Da postoji razlika u riziku od izazivanja serotoninskog sindroma između različitih MAO-B inhibitora pokazali su Speiser i suradnici koji su na grupi štakora kojima su davali jedan od MAO B inhibitora (selegilin ili rasagilin) i fluoksetin uočili da kombinacija selegilina i fluoksetina podiže razinu serotonergičkih kateholamina za razliku od druge kombinacije te su zaključili da je upotreba rasagilina i SSRI sigurna te da ne povećava rizik za serotoninski efekt (13).
U studiji u kojoj su istraživali sigurnost rasagilina u ranoj i uznapredovaloj fazi PB, Perez-Lloret i Rascol su zaključili da je rizik od serotoninskog efekta nedovoljno karakteriziran i da su dosadašnja istraživanja pokazala mali rizik (14).
STACCATO studija provedena na 1504 ispitanika sa PB pokazala je da istovremena upotreba rasagilina i antidepresiva nije povezana sa serotoninskim toksičnim sindromom (15), dok je u svom istraživanju o farmakološkoj sigurnosti u bolesnika sa PB Chen zaključio da je rizik od serotoninske toksičnosti kod istovremene upotrebe MAO-B inhibitora i antidepresiva minimalan i sveden na izolirane prikaze slučaja te da kliničari ne trebaju imati bojazni za upotrebu ove dvije grupe lijekova istovremeno (16).
U zaključku možemo istaknuti da je rizik od serotoninskog sindroma kod istovremene primjene razagilina i antidepresiva minimalan, istovremena upotreba ovih lijekova je u kliničkoj praksi sigurna te nije potrebno izbjegavanje kombinacije tih lijekova.
