To je potaknulo istraživanje o bakterijskoj rezistenciji u jednoj COVID-19 bolnici u Hrvatskoj s ciljem analize multirezistentnih bakterija involviranih u bakterijske superinfekcije u bolesnika hospitaliziranih u jedinici intenzivnog liječenja. Istraživanje je nedavno objavljeno u časopisu Pathogens i daje prikaz mehanizama rezistencije i molekularne epidemiologije multirezistentnih izolata. Bilo je uključeno 118 bolesnika od studenoga do prosinca 2020. godine, u vrijeme drugog vala pandemije. U njih 46 (39 %) razvila se sekundarna bakterijska infekcija tijekom boravka u JIL-u. Najčešći oblici bakterijskih infekcija bili su pneumonija u ventiliranih bolesnika (VAP-ventilator associated pneumonia), sepsa i infekcije mokraćnog sustava. Stopa smrtnosti je iznosila visokih 70 % (83/118), dok je stopa smrtnosti zbog infekcije ili kombinacije infekcije s ARDS-om iznosila 33 % (40/118). Četrdeset smrtnih ishoda (48 %) pripisano je bakterijskoj infekciji, dok su preostala 43 pacijenta umrla od progresije COVID-19 (52 %). Multirezistentne bakterije (MDR) su identificirane u šest bolesnika, dok ih je 34 imalo infekciju ekstenzivno rezistentnom bakterijom (XDR). Smrtni ishod je zabilježen u 80 % (33/40) bolesnika koji su imali MDR ili XDR bakteriju i u sedam od osam bolesnika (87 %) koji su imali osjetljivu bakteriju, što pokazuje da posjedovanje određenih determinanta rezistencije nije utjecalo na stopu smrtnosti.

Dominantna vrsta bila je Acinetobacter baumannii i opisana je u 34 bolesnika s pneumonijom i sepsom. Svi izolati su bili rezistentni na karbapeneme (CRAB-carbapenem-resistant A. baumannii) zbog produkcije karbapenem-hidrolizirajuće oksacilinaze. Multirezistentne enterobakterije, u koje spada Escherichia coli pozitivna na β-laktamaze proširenog spektra (ESBL) i Klebsiella pneumoniae pozitivna na ESBL i OXA-48 karbapenemazu detektirane su u osam bolesnika s infekcijama mokraćnog sustava, uglavnom povezanih s uporabom katetera. Gram-pozitivne bakterije su bile puno manje zastupljene. Pet pacijenata imalo je infekciju meticilin-rezistentnim stafilokokom (MRSA). Zanimljiva je činjenica da je osam pacijenata umrlo od sepse uzrokovane koagulaza negativnim stafilokokom, bakterijom bez značajnih čimbenika virulencije, što pokazuje da uz loš funkcionalni status u ventiliranih bolesnika i bakterija koja je mikrobiota kože i sluznica može biti fatalna.

Iz istraživanja proizlazi da glavne determinante rezistencije u COVID centrima ovise o lokalnoj epidemiologiji u određenom geografskom području. A. baumannii se jako dobro širi u prenapučenim JIL-ovima, a propusti u mjerama nadzora nad hospitalnim infekcijama su sigurno pridonijeli poražavajućim rezultatima. Ta vrsta nažalost nije osjetljiva na nove antibiotike koji su danas u uporabi kao što su ceftazidim/avibaktam, ceftolozan/tazobaktam i imipenem/cilastatin/relebaktam. Bolesnici su u COVID centar stizali iz drugih bolnica i domova za starije pa nije jasno jesuli prije ulaska u bolnicu bili kolonizirani rezistentnim sojem. Nije bilo vremena niti resursa da se provodi screening na mutlirezistentne bakterije prije prijema na odjel.

Rezultati istraživanja poklapaju se s rezultatima drugih autora, uglavnom iz nerazvijenih zemalja, objavljenih u medicinskoj bibliografiji. A. baumannii bio je dominantan patogen u COVID odjelima u Meksiku, dok je u Indiji i Kazaksthanu najčešći izolat bila K. pneumoniae s NDM karbapenemazom. S druge strane, u zapadnoj Europi, zabilježene su niske stope bakterijskih superinfekcija (manje od 3 %), a uzročnici su im bili tipični izvanbolnički patogeni kao što je Streptococccus pneumoniae i Heamophilus influenzae. Za razliku od većine drugih članica EU-a, Italija je imala visoke stope MDR bakterija na COVID odjelima (35 %), a prevladavale su enterobakterije i MRSA. S druge strane, stopa smrtnosti od bakterijske infekcije značajno je manja u njihovom istraživanju u odnosu na naše rezultate (30 % nasuprot 70 %).

Hrvatska je pri europskom vrhu po stopi umrlih bolesnika od COVID-19 infekcije i tome sigurno pridonose i sekundarne bakterijske infekcije. Manjak zdravstvenog osoblja i njihovo preiscrpljivanje te prenapučeni JIL-ovi sigurno su pridonijeli propustima u mjerama hospitalne higijene. Niska stopa procijepljenosti i nepridržavanje epidemioloških mjera bili su definitivno ključni čimbenik visoke stope umiranja od COVID-19 infekcije.  

Branka Bedenić